Spaanse campagne Meld Misdaad Anoniem leidt direct tot resultaat

De Spaanse Costa del Sol is niet alleen een mooie plek voor ontspanning en vakantie vieren.
Ook voor criminelen is het een aantrekkelijke regio. Dat leidde tot een uniek initiatief: in juni 2025 vond de lancering plaats van de eerste buitenlandse campagne van Meld Misdaad
Anoniem, gericht op Nederlanders in Spanje. Binnen een paar weken volgde het eerste resultaat: de aanhouding van een voortvluchtige Nederlander die nog anderhalf jaar gevangenisstraf
moest uitzitten.

Ogen en oren van Nederlandse gemeenschap

Van ernstige geweldsincidenten en drugshandel tot vastgoedcriminaliteit en winkels die gebruikt worden voor witwasoperaties. Dat criminele organisaties de Costa del Sol als zonnig toevluchtsoord gebruiken, is duidelijk terug te zien op straat. Ferno* werkt als liaison voor de Nederlandse politie in Spanje. Hij legt uit waarom Zuid-Spanje voor internationale criminele samenwerkingsverbanden steeds meer een belangrijke ontmoetingsplek wordt.

“Een belangrijke reden hiervoor is de geografische ligging en de connecties met Zuid-Amerika en Noord-Afrika. Maar net als toeristen waarderen criminelen het gebied rond Málaga en Marbella óók om het lekkere weer. Daar komt bij dat er in deze regio vaak met cash geld kan worden betaald. Daardoor is het voor criminele organisaties een fijne én praktische plek om bij elkaar te komen.”

Marc Janssen, woordvoerder Meld Misdaad Anoniem.

Kennis over meldmotieven

Ferno benaderde Meld Misdaad Anoniem met het idee van een lokale campagne, gericht op Nederlanders die (semi-)permanent aan de Costa del Sol verblijven. Het was het startpunt van een intensief traject. “Zo’n vraag hadden we nog nooit eerder gekregen”, vertelt Marc. “We wisten wel meteen: het is essentieel om eerst het gebied goed te kennen. Wie zijn deze mensen? Wat vinden ze belangrijk? En wat zijn hun motieven om verdachte zaken te melden? Belangrijke kennis is in dit geval bijvoorbeeld dat mensen daar vooral voor hun plezier en ontspanning zitten. Ze willen het imago van de regio goed houden en voorkomen dat criminelen de macht overnemen. Ook veiligheid en oneerlijke concurrentie zijn voor deze mensen belangrijke meldmotieven.”

Een andere belangrijke constatering was dat veel Nederlanders in Spanje het concept Meld Misdaad Anoniem niet kennen. Of zich er niet bewust van zijn dat anoniem melden ook vanuit het buitenland mogelijk is. Marc: “Daarom hebben we voor deze campagne de slogan ‘Ook vanuit Spanje’ toegevoegd aan ons logo. Verder hebben we een internationaal telefoonnummer geopend. Om zeker te weten dat we goed bereikbaar zijn en bijvoorbeeld niet afhankelijk zijn van lokale providers.”

Bij de opzet van de campagne vond zorgvuldige afstemming plaats met de Spaanse politiecollega’s. Zij moesten in eerste instantie wennen aan het idee, vertelt Ferno: “We hebben benadrukt dat Meld Misdaad Anoniem een aanvulling vormt op de operaties van Spaanse politie. En dat we de misdaadbestrijding niet overnemen. Hun eerste reactie was toch: ‘Hebben Nederlanders dan geen vertrouwen in de Spaanse politie?’ Uiteindelijk hebben we goed kunnen uitleggen dat de drempel voor Nederlanders om zich te melden bij de Spaanse politie best hoog kan zijn. Deels ook vanwege de taalbarrière.”

Specifieke platforms

Het bereiken van de Nederlandse gemeenschap aan de Costa del Sol is relatief eenvoudig. Het gaat om mensen die dicht bij elkaar wonen en vaak gedeelde interesses hebben. Daardoor volgen ze vaak vergelijkbare platforms en social mediakanalen en lezen ze nogal eens dezelfde bladen. “Een groot voordeel”, weet Marc. “Want daardoor kun je met een beperkt campagnebudget toch tot een goed bereik komen.”

Ook de ‘ons kent ons’-cultuur van de Nederlandse gemeenschap heeft voordelen, vult Ferno aan. “Het is net een dorp, er wordt onderling veel gepraat. Over elkaar, maar ook over anderen. Stel dat iemand door de politie gezocht wordt en ergens op een terras is gesignaleerd. Dan doet dat al snel de ronde. En hoop je dat iemand aan de bel trekt.”

Hoewel het sociale netwerk dus voordelig kan uitpakken, kan het tegelijkertijd leiden tot geslotenheid: het niet willen ‘klikken’. “Criminelen onderling hebben daar minder problemen mee”, weet Marc. “Uit ervaring weten we dat dit een bijeffect is van een anonieme meldmogelijkheid: criminelen die ons op het spoor van concurrenten zetten. Maar zelfs als we weten dat dat gebeurt, houden we vast aan volledige anonimiteit. Het vertrouwen daarin vormt immers de basis van Meld Misdaad Anoniem.”

Via Nederland terug naar Spanje

Het proces van de lokale campagne is in principe hetzelfde als in Nederland. “Dat betekent dat meldingen online of telefonisch bij ons binnenkomen”, vertelt Marc. “We maken geen opnamen van gesprekken en registreren geen IP-nummers. En ook de melding zelf mag op geen enkele manier herleidbaar zijn tot de bron.” Met een extra paar ogen wordt die volledige anonimiteit gevalideerd. “Pas daarna wordt de melding doorgezet naar de opsporingsdiensten.”

De inhoud van de melding bepaalt bij welke politie-eenheid hij terechtkomt. Een melding over verdacht gedrag van een in Marbella gesignaleerde Amsterdammer gaat bijvoorbeeld naar de eenheid Amsterdam. De informatie wordt daar eventueel verrijkt en gaat via de gebruikelijke kanalen weer richting Spanje. Ferno: “Wij besluiten vervolgens bij welk Spaans politiekorps de informatie thuishoort. In principe is dat altijd een van de twee landelijke korpsen: de Policía Nacional of de Guardia Civil.”

Zien melden doet melden

Na de eerste ‘flight’ in juni werd de campagne in de zomer even op een laag pitje gezet. Dan wordt de regio immers overspoeld met toeristen en is het lastiger de permanente bewoners effectief te bereiken. In het najaar volgden twee nieuwe flights. Marc: “Uit ervaring weten we: zien melden doet melden. En ook publiciteit helpt. Daarom hebben we bewust veel media uitgenodigd bij de campagnestart in juni. En ook aan het snelle eerste succes hebben we via de media veel aandacht besteed.”

Al is het moeilijk te meten, de anonieme meldmogelijkheid kan ten slotte ook nog een afschrikwekkende werking hebben op criminelen. Waarbij het gevolg waarschijnlijk wel zal zijn dat zij hun ontmoetingen dan elders gaan plannen. Ferno: “Al past deze campagne heel goed bij deze specifieke regio, zo’n waterbedeffect kan uiteindelijk wel een goede reden zijn om de campagne uit te breiden. Naar andere regio’s en misschien zelfs wel naar andere landen.”

*Om veiligheidsredenen leest u alleen Ferno’s voornaam.

Op de hoofdfoto boven dit verhaal: Axel van Pel, directeur van Meld Misdaad Anoniem en Hanneke Ekelmans, lid korpsleiding en portefeuillehouder Opsporing en Intelligence bij de politie, bij de lancering van de campagne.

“Uit ervaring weten we: zien melden doet melden. En ook publiciteit helpt. Daarom hebben we bewust veel media uitgenodigd bij de campagnestart in juni.”

Alle verwachtingen overtroffen

De campagne startte in juni en overtrof direct alle verwachtingen. Al na een paar dagen stroomden de eerste meldingen binnen: waardevolle tips over onder meer drugshandel, financiële facilitators (verdachte boekhouders) en voortvluchtige personen. Binnen een maand ging het om tientallen meldingen en kon zelfs de eerste verdachte al worden aangehouden. Deze 32-jarige man uit Soesterberg moest nog een gevangenisstraf uitzitten vanwege het bezit van een grote hoeveelheid hasj en cocaïne. Ferno: “Iemand had hem gesignaleerd en dat doorgegeven via de meldlijn. Dankzij die tip konden we hem in samenwerking met de Spaanse politie op 7 juli aanhouden. Snel daarna werd hij overgeleverd aan Nederland en kon hij weer worden vastgezet. Ook voor het vertrouwen van onze Spaanse collega’s was dit een belangrijk succes. Zij zagen dat het anoniem melden werkt.”

De anonieme tips zullen niet allemáál tot concrete aanhoudingen leiden. Dat is ook niet het doel, benadrukt Ferno. “Het gaat ook om de kennis die je opdoet. Bijvoorbeeld welke namen van vastgoedbedrijven en boekhouders je vaak ziet terugkomen. En hoe bepaalde geldstromen lopen. Het zijn allemaal waardevolle inzichten, die ook een jaar later opeens nog een waardevol puzzelstukje kunnen blijken.”

Vanwege het vele werk is de post van politie-liaison in Spanje dubbel bezet. “Mijn collega en ik hebben geen opsporingsbevoegdheid, maar houden ons vooral bezig met informatie-uitwisseling en netwerkopbouw, als intermediair tussen de politie in Nederland en onze Spaanse collega’s.” De aanpak van internationale georganiseerde misdaad is daarbij een belangrijk speerpunt. “Het loopt onze Spaanse collega’s soms flink over de schoenen. Als liaison kijk je dan hoe je kunt helpen. Zeker gezien het grote aantal Nederlanders in deze regio. In de winter hebben we het over tienduizenden mensen: een combinatie van overwinteraars en ‘pensionados’.”

Al die Nederlanders hebben bij elkaar heel veel ogen en oren. Een brainstormsessie op de ambassade met de Nederlandse Officier van Justitie leidde dan ook tot het idee om contact te leggen met Meld Misdaad Anoniem: een onafhankelijk meldpunt waar je informatie over criminaliteit en misdrijven kunt doorgeven zonder dat je naam of gegevens bekend worden. In Nederland is het al ruim twintig jaar een succesvol instrument om de meldingsbereidheid te vergroten en zo belangrijke informatie in de handen van opsporingsdiensten te krijgen.

Woordvoerder Marc Janssen van Meld Misdaad Anoniem benadrukt dat het melden bij de lokale, Spaanse politie altijd de voorkeur heeft. Maar hoe zorgvuldig opsporingsdiensten ook omgaan met contactgegevens van de melder, toch kunnen er redenen zijn dat mensen verdachte signalen liever anoniem melden. “Vaak heeft dat te maken met persoonlijke veiligheid. Mensen zijn bijvoorbeeld bang voor represailles, en vinden de gevolgen van een melding bij de politie soms lastig te overzien.”